devotionally made & hosted in India
Search
Mic
Android Play StoreIOS App Store
Ads Subscription Disabled
हि
Setting
Clock
Ads Subscription Disabledविज्ञापन हटायें
X

कलश स्थापना विधि | कलश स्थापना की प्रक्रिया

DeepakDeepak

कलश स्थापना

कलश स्थापना विधि

1. कलश स्थापना मन्त्र-1

कलश के नीचे की भूमि को हाथ से स्पर्श करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-1

ॐ भूरसि भूमिरस्यदितिरसि विश्व-धाया विश्वस्य भुवनस्य धर्त्री।
पृथिवीं यच्छ पृथिवीं दृ ह पृथिवीं मा हि सीः॥

2. कलश स्थापना मन्त्र-2

कलश स्थापना के स्थान पर मिट्टी तथा जौ डालें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-2

ॐ धान्यमसि धिनुहि देवान् प्राणायत्वोदानाय त्वा व्यानाय त्वा।
दीर्घामनु-प्रसितिमायुषे द्यां देवो वः सविता हिरण्य-पाणिः।
प्रति-गृभ्णात्वच्छिद्रेण पाणिना चक्षुषे त्वा महीनां पयोऽसि॥

3. कलश स्थापना मन्त्र-3

कलश को सावधानीपूर्वक उठाकर उसी स्थान पर स्थापित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-3

ॐ आ जिघ्र कलशं मह्या त्वा विशन्ति्वन्दवः।
पुनरूर्ज्जा निवर्तस्व सा नः सहस्रं धुक्ष्वोरु-धारा पयस्वती पुनर्मा विशताद् रयिः॥

4. कलश स्थापना मन्त्र-4

कलश में जल अर्पित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-4

ॐ वरुणस्योत्तम्भनमसि वरुणस्य स्कम्भ-सर्ज्जनीस्थो।
वरुणस्य ऋत-सदन्यसि वरुणस्य ऋत-सदनमसि वरुणस्य ऋत-सदनमासीद॥

5. कलश स्थापना मन्त्र-5

कलश के गले में लाल वस्त्र अथवा मोली लपेटें तथा निम्नलिखित मन्त्र उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-5

ॐ वसोः पवित्रमसि शत-धारं वसोः पवित्रमसि सहस्र-धारम्।
देवस्त्वा सविता पुनातु वसोः पवित्रेण शत-धारेण सुप्वा काम-धुक्षः॥

6. कलश स्थापना मन्त्र-6

कलश में सुपारी डालें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-6

ॐ याः फलिनीर्या अफला अपुष्पा याश्च पुष्पिणीः।
बृहस्पति-प्रसूतास्ता नो मुंचंत्वं हसः॥

7. कलश स्थापना मन्त्र-7

कलश में एक रुपये का सिक्का डालते हुये निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-7

ॐ हिरण्य-गर्भः सम-वर्त्तताग्रे भूतस्य जातः पतिरेक आसीत्।
स दाधार पृथिवीं द्यामुतेमां कस्मै देवाय हविषा विधेम॥

8. कलश स्थापना मन्त्र-8

गन्ध, रोली आदि अर्पित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-8

ॐ गन्ध-द्वारां दुराधर्षां नित्य-पुष्टां करीषिणीं।
ईश्वरीगं सर्व-भूतानां तामिहोपह्वये श्रियम्॥

9. कलश स्थापना मन्त्र-9

हल्दी सहित सभी औषधियाँ कलश में डाल दें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-9

ॐ या ओषधीः पूर्वा जाता देवेभ्यस्त्रियुगं पुरा।
मनैनु बभ्रूणा मह शतं धामानि सप्त च॥

10. कलश स्थापना मन्त्र-10

कलश में सात प्रकार की मिट्टी डालें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-10

ॐ स्योना पृथिवि! नो भवान्नृक्षरा निवेशिनी।
यच्छा नः शर्म स-प्रथाः॥

11. कलश स्थापना मन्त्र-11

कलश पर दूर्वा अर्पित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-11

ॐ काण्डात् काण्डात् प्ररोहन्ती परुषः परुषस्परि।
एवानो दूर्वे! प्रतनु सहस्रेण शतेन च॥

12. कलश स्थापना मन्त्र-12

कलश पर आम, बरगद, पीपल अथवा गूलर के पत्ते अर्पित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-12

ॐ अश्वत्थे वो निषदनम्पर्णे वो वसतिष्कृत।
गोभाज इत्किलासथ यत्स नवथ पूरुषम्॥

13. कलश स्थापना मन्त्र-13

कलश पर कुशा अर्पित करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-13

ॐ पवित्रेस्थो वैष्णव्यौ सवितुर्वः प्रसव उत्पुनाम्यच्छिद्रेण पवित्रेण सूर्यस्य रश्मिभिः।
तस्य ते पवित्र-पते पवित्र-पूतस्य यत् कामः पुनेतच्छकेयम्॥

14. कलश स्थापना मन्त्र-14

जौ अथवा चावल से भरा बर्तन कलश पर रखें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-14

ॐ पूर्णादर्वि परापत सु-पूर्णा पुनरापत।
वस्नेव विक्रीणा वहा इष मूर्ज्ज शत-क्रतो॥

15. कलश स्थापना मन्त्र-15

अक्षत अर्पित करते हुये वरुण देव की स्थापना करें तथा निम्नलिखित मन्त्र का उच्चारण करें -

कलश स्थापना मन्त्र-15

ॐ मनो जूतिर्जुषतामाज्यस्य बृहस्पतिर्यज्ञमिमं,
तनो त्वरिष्टं यज्ञ समिमं दधातु।
विश्वे-देवा स इह मादयन्ताम् ॐ प्रतिष्ठ॥

16. आवाहनम्

आवाहन मुद्रा, आर्थत् दोनों हथेलियों को जोड़कर तथा दोनों अँगूठों को अन्दर की ओर मोड़कर प्रदर्शित करते हुये वरुण देव के आवाहन हेतु निम्नलिखित मन्त्र का जाप करना चाहिये।

कलश स्थापना आवाहन

ॐ भूर्भुवः स्वः वरुण! इहागच्छ, इह तिष्ठ, मम पूजां गृहाण।

17. दशोपचार-पूजनम्

निम्नलिखित मन्त्रों का जाप करते हुये चन्दन, अक्षत, पुष्प, धूप, दीप, नैवेद्य आदि से श्री वरुण देव का पूजन करें।

कलश दशोपचार पूजन मन्त्र

ॐ वरुणाय नमः पादयोः पाद्यं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः शिरसि अर्घ्यं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः गन्धाक्षतं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः पुष्पं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः धूपं घ्रापयामि।
ॐ वरुणाय नमः दीपं दर्शयामि।
ॐ वरुणाय नमः नैवेद्यं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः आचमनीयं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः ताम्बूलं समर्पयामि।
ॐ वरुणाय नमः दक्षिणां समर्पयामि।

18. प्रार्थना

अन्त में हाथ जोड़कर निम्नलिखित मन्त्र का जाप करते हुये कलश देवता से प्रार्थना करें।

कलश स्थापना प्रार्थना मन्त्र

ॐ सरितः सागराः शैलास्तीर्थानि जलदा नदाः।
आयान्तु मम भक्तस्य दुरित-क्षय-कारकाः॥१॥
कलशस्य मुखे विष्णुः कण्ठं रुद्रः समाश्रितः।
मूले तस्य स्थितो ब्रह्मा मध्ये मातृ-गणाः स्मृताः॥२॥
कुक्षौ तु सागराः सप्त सप्त-द्वीपा वसुन्धरा।
ऋग्वेदोऽथ यजुर्वेदः साम-वेदोप्यथर्वणः॥३॥
अङ्गैश्च सहिताः सर्वे कलशं तु समाश्रिताः।
देव-दानव-सम्वादे मथ्यमाने महोदधौ॥४॥
उत्पन्नोऽसि तदा कुम्भ! विधृतो विष्णुना स्वयं।
त्वत्तः सर्वाणि तीर्थानि देवाः सर्वे त्वयि स्थिताः॥५॥
त्वयि तिष्ठन्ति भूतानि त्वयि प्राणाः प्रतिष्ठिताः।
शिवः स्वयं त्वमेवासि विष्णुस्त्वं च प्रजापतिः॥६॥
आदित्या वसवो रुद्रा विश्वेदेवाः स-पैतृकाः।
त्वयि तिष्ठन्ति सर्वेऽपि यतः काम-फल-प्रदाः॥७॥
त्वत्-प्रसादादिमं कर्म कर्तुमीहे जलोद्भव!
सान्निध्यं कुरु मे देव! प्रसन्नो भव सर्वदा॥८॥

Name
Name
Email
द्रिकपञ्चाङ्ग पर टिप्पणी दर्ज करने के लिये गूगल अकाउंट से लॉग इन करें।
टिप्पणी
और लोड करें ↓
Kalash
कॉपीराइट नोटिस
PanditJi Logo
सभी छवियाँ और डेटा - कॉपीराइट
Ⓒ www.drikpanchang.com
प्राइवेसी पॉलिसी
द्रिक पञ्चाङ्ग और पण्डितजी लोगो drikpanchang.com के पञ्जीकृत ट्रेडमार्क हैं।
Android Play StoreIOS App Store
Drikpanchang Donation